ZHANARTU біздің оқырмандарды КИМЭП Университетінің «Н.Әлиев атындағы Бизнестегі ақпараттық жүйелер бакалавры» (бұдан әрі – BISB) бағдарламасының профессорларымен және оқытушыларымен таныстыруды жалғастыруда. Бізге Түркиядан келген жаңа профессор-доктор Умут Тосунмен тілдесу мүмкіндігі берілді. Оған Қазақстанда КИМЭП университетінің Бизнестегі ақпараттық жүйелер кафедрасының доценті ретінде оқытушылық қызметін жалғастыру ұсынылды. 2021 жылдың тамыз айынан бастап ол өзінің машиналық оқыту, адам мен компьютердің өзара әрекеттесуі және Python тілінде бағдарламалау туралы білімімен бөлісуде.
ZHANARTU: Доктор Тосун, бізге уақыт бөлгеніңіз үшін рахмет және Қазақстанға қош келдіңіз! Сіз өз тарихыңызбен бөлісе аласыз ба, сіз қайдан келдіңіз, ғылыми дәрежеңізді қайдан алдыңыз және т. б.?
– Біріншіден, маған берілген мүмкіндік үшін Сізге алғыс айтқым келеді. Менің атым доктор Умут Тосун және қазіргі уақытта мен КИМЭП Университетінің Бизнестегі ақпараттық жүйелер кафедрасының доцентімін. Мен Түркияның оңтүстік жағалауында орналасқан Анталияда дүниеге келдім. 2004 жылы мен Түркияның Измир технологиялық институтында техникалық ғылымдар бакалавры дәрежесін, 2007 жылы Түркияның Анкара қаласындағы Билкент университетінде техникалық ғылымдар магистрі дәрежесін және 2013 жылы Анкара қаласындағы Таяу Шығыс техникалық университетінде философия докторы дәрежесін алдым, барлығы «Компьютерлік инженерия» мамандығы бойынша. 2020 жылы Түркияның ЖОО аралық кеңесі (UAK) маған доцент дәрежесін берді.
ZHANARTU: Бизнестегі ақпараттық жүйелер бакалавры бағдарламасына қосылғанға дейін сіздің АТ саласындағы халықаралық тәжірибеңіз қандай болды?
– Мен мұнда 2021 жылдың тамызынан бастап жұмыс істеудемін. КИМЭП университетіне келгенге дейін Алааддин Кейкубат атындағы Аланья университетіндегі Компьютерлік инженерия кафедрасының доценті қызметін атқардым. 2004-2017 жылдар аралығында мен Билкент университетінде, ASELSAN Defence, Argela Turkish Telecom, Siemens Enterprise Communications және Anca Motion Australia компанияларында жұмыс істедім. Мен Башкент университетінде және Алааддин Кейкубат атындағы Аланья университетінде компьютерлік инженерия кафедрасында доцент болып жұмыс істедім.
ZHANARTU: Қазіргі уақытта КИМЭП Университетінде қандай пәндерді оқытасыз?
– Мен КИМЭП Университетінде машиналық оқыту, адам мен компьютердің өзара әрекеттесуі және Python тілінде бағдарламалау сияқты озық технологиялар бойынша курстардан сабақ беремін. Мен мәліметтер базасын басқару жүйелеріне, машиналық оқытуға және жасанды сана бойынша маманданамын.
ZHANARTU: Сіздің жұмыс тәжірибеңіз студенттерге IT саласындағы жұмыстың нюанстарын түсінуге ықпал ете ме?
– Әрине. Мен сондай-ақ олар сияқты барлық кезеңдерден өттім, және мен олар үшін кімге олар еліктеуі немесе еліктемеуі керектігін көрсете алатын болашақтың өкілі екенімді сеземін. Сонымен қатар, мен олар үшін тәлімгермін.
ZHANARTU: Бизнестегі ақпараттық жүйелер бакалавры бағдарламасының студенттерін қандай тақырыптар қызықтырады және не себепті?
– Біздің студенттер машиналық оқыту, жасанды сана, ойындарды бағдарламалау, ақпараттық қауіпсіздік сияқты тақырыптарға қызығушылық танытады. Бұл біздің студенттердің ақылды болуына байланысты. Олар осы тақырыптардың ерте адаптері болғысы келеді. Олар өздерінің артықшылықтарын пайдалану үшін осы технологияларды басқаларға қарағанда ертерек қолданғысы келеді.
ZHANARTU: Студенттер сіздің курстарыңызды аяқтағаннан кейін қандай практикалық дағдыларды игеруі керек?
– Менің студенттерім көп білім алды. Енді олар қаржылық модельдерді жасау, болжау және деректерді талдау үшін машиналық оқыту әдістерін қолдана алады. Ай–трекинг, гипотезаны тексеру және A / B тестілеуі, сондай–ақ статистикалық әдістер арқылы олар өздерінің электрондық коммерция сайттарын тиімді ете алады. Мен олардың жетістіктерін мақтан тұтамын. Менің студенттерімнің бірі 2021 жылдың 2-5 желтоқсанында өткен Open Data Challenge конкурсында жеңіске жеткен команда құрамына кірді.
ZHANARTU: Бәрекелді, сіздің тәлімгерлік мансабыңыздың осындай керемет бастауы! Сіздің оқытушылық тәжірибеңіздегі ең үлкен жетістік қандай?
– Мен барлық студенттерімді мақтан тұтамын. Менің көптеген студенттерім Еуропада және Түркияның жетекші компанияларында жұмыс істеуде. Университет профессорының жұмысындағы ең жақсы нәрсе – болашақта сізден де жақсы бола алатын студенттерге сабақ беру мүмкіндігі және олар сіз сияқты қателіктер жібермейтініне көз жеткізу. Кейде сіз сабаққа кірген кезде өте жарқын студенттерді көресіз. Олар және сіз арасындағы жалғыз айырмашылық – бұл 8-10 жылдық тәжірибе. 8-10 жылдан кейін ол сіз осы жаста болғаннан гөрі көп нәрсеге қол жеткізгенін көру жанға жағымды.
ZHANARTU: Айтпақшы, сіз Түркия мен Қазақстандағы оқыту тәсілдеріндегі айырмашылықты байқадыңыз ба?
– Түркияда АТ саласында мықты білім беріледі. Соңғы жылдары біз “Unicorns from Turkey” стартаптары туралы естідік. Мен өз студенттеріммен Түркияда бірнеше дрон жарыстарына қатыстым. Неліктен екенін білмеймін, бірақ маған кейде түрік студенттерінің дрондарды жобалау қабілеттері туа біткен сияқты көрінеді. Нәтижесінде біз түрік инженерлерінің қорғаныс өнеркәсібіндегі де жетістіктерін көрдік. Мен осы дағдылардың көпшілігін Қазақстандағы студенттерімнен байқаймын. Олардың математикалық қабілеттері жақсы және ағылшын тілін жетік біледі. Табандылық пен қайсарлық – бұл АТ-да сәттіліктің кілті. Мен студенттерге осы дағдыларды үйретуге тырысамын. Қалғанның бәрі-бұл жай технология.
ZHANARTU: Бизнестегі ақпараттық жүйелер бакалавры – КИМЭП университетіндегі салыстырмалы түрде жаңа бағдарлама; оның негізгі артықшылығы – ақпараттық жүйелер мен бизнес саласында білім беру. Сіздің көзқарасыңыз бойынша, бұл бағдарламаның болашақта қандай келешегі бар?
– Финтех – егер сіз seek.com немесе indeed.com сияқты порталдарда жұмыс іздесеңіз, ең танымал мамандықтардың бірі болып табылады. Бұл үшін бизнес сияқты, IT-білім де қажет. Бизнестегі ақпараттық жүйелер бакалавры сізге осы дағдылардың барлығын ұсынады. Сонымен қатар, сіз өзіңіздің қабілеттеріңізді біле отырып, тек бизнесте немесе тек IT саласында мамандана аласыз. Осының өзі бірегейлік болып табылады.
ZHANARTU: Сіз студенттеріңізге олар университетті бітірген кезде қандай кеңес бергіңіз келеді?
– Бизнестегі мінсіз АТ маманы АТ және басқару дағдыларына ие болуы керек. Ол өмір бойы оқып, АТ саласындағы жетістіктерге құмар болуы керек. Ең жақсы мотивация-бұл сәттілік және сіздің жұмысыңызға деген сүйіспеншілік. Мен өз мансабымда ақша немесе атақ үшін жұмыс істейтін адамдар бір сәтте бір орында тұрып қалатынын түсіндім. Алайда, өз ісін жақсы көретін адамдар әрқашан алға ұмтылады.
ZHANARTU: Сізге жұмысыңызда не ұнайды?
– АТ индустриясындағы әр күн – бұл жаңа күн. Менің жұмысым соңғы жетістіктерді қадағалап, студенттермен бөлісуге мүмкіндік береді. Бұл тек биттер мен байттар емес. Біз жұмыс істейтін нәрсе-бұл тек мамандарға қол жетімді нәрсе. Мен мұны студенттерімнің көздерінде көргенде, өзімді керемет сезінемін